به گزارش روابط عمومی ایرنا، «محمد رستم‌پور» پژوهشگر معارف اسلامی و دکترای علوم سیاسی روزهای دوشنبه در سلسله گفتارهای مذهبی - فرهنگی فرازهایی از صحیفه سجادیه را بیان می کند.

در جلسات گذشته مشروح فرازهای دعای پنجم صحیفه سجادیه در هفت شماره با عناوین "چرا باید دعا کنیم؟ "، "قدر و منزلتی وصف ناپذیر"، "هبه‌ای بی انتها؛ فراتر از هبه‌های دنیوی"، "اطاعت و تقرب، منتهی ثروت و عزت الهی"، "چگونگی در امان ماندن از نحسی روزگار"، "دور ماندن از خاذل های دنیوی در سایه فضل الهی" و "داعی به سمت خدا باشید" در تارنمای روابط عمومی ایرنا منتشر شد.

همچنین تشریح دعای هشتم صحیفه سجادیه در سه شماره با عناوین "ترس از فتنه فرزند و سوء ولایت"،  "پرهیز از خیانت و گمان بد به دیگران" و "پرهیز از عُجب، اسراف و ضرورت دعا برای همگان" در تارنمای روابط عمومی قرار گرفت.

تشریح دعای ۲۹ صحیفه سجادیه نیز که به یقین قلبی داشتن به روزی دهنده اصلی و دوری از طلب روزی از روزی‌خواران اشاره دارد با عنوان "دوری از طلب روزی از روزی‌خواران" در خروجی روابط عمومی ایرنا منتشر شد.

فرازهای دعای ۱۳ صحیفه سجادیه برای حوائج و آداب درست دعا کردن در ۲ شماره عناوین "دعایی برای طلب حاجت و آداب آن" و "چرا دعا مستجاب نمی‌شود؟ " در تارنمای ایرنا منتشر شد.

دعای ۱۴ صحیفه سجادیه نیز دعایی از جنس دادخواهی است، دعایی ویژه برای مظلومانی که حق شان تباه شده و دادخواهی و شکایت خود از ظالم را به درگاه الهی می برند. شماره نخست فرازهایی از این دعا با عنوان "دعایی برای حق‌خواهی از ظالمان در پیشگاه الهی" در تارنمای روابط عمومی منتشر شد. آنچه در ذیل می آید قسمت دوم و پایانی این دعا است: 

پرهیز از ظلم کردن به ظالم 

در فراز ۶ دعای ۱۴ حضرت سجاد(ع) می فرمایند؛ "اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ خُذْ ظَالِمِی وَ عَدُوِّی عَنْ ظُلْمِی بِقُوَّتِکَ ، وَ افْلُلْ حَدَّهُ عَنِّی بِقُدْرَتِکَ ، وَ اجْعَلْ لَهُ شُغْلًا فِیما یَلِیهِ ، وَ عَجْزاً عَمَّا یُنَاوِیهِ." (خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و ستم‌کنندۀ بر من و دشمنم را با نیرویت از ستم بر من بازدار و با قدرتت تندی و تیزی ستمش را بر من بشکن و برایش در آنچه که دوست دارد، مشغولیت و سرگرمی قرار ده [تا از ستم ورزی غافل گردد]؛ و بر وجودش در برابر مظلومی که با او به دشمنی برمی‌خیزد، داغ عجز و ناتوانی زن.)

حضرت سجاد(ع) در این فراز از خداوند می خواهد تا دسترسی و نفوذ ظالم را آهسته کند و آنچنان به خود مشغول باشد که در ظلم کردن ناتوان شود.

در فراز ۷ این دعا نیز آمده است؛ "اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ لَا تُسَوِّغْ لَهُ ظُلْمِی ، وَ أَحْسِنْ عَلَیْهِ عَوْنِی ، وَ اعْصِمْنِی مِنْ مِثْلِ أَفْعَالِهِ ، وَ لَا تَجْعَلْنِی فِی مِثْلِ حَالِهِ"(خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و ستم‌کار را رخصت ستم بر من مده و یاری‌ات را نسبت به من، در برابر او نیکو قرار ده و مرا از دست زدن به کارهایی مانند کار او حفظ کن و در حالتی مانند حال او قرار مده.)

در ادامه حضرت سجاد (ع) از خدا می‌خواهد تا ستم کردن ظالم را آسان نکند به گونه ای که ستم کردن برایش هزینه داشته باشد و اگر ظلمی کرد به رنج سختی دچار شود. از سوی دیگر از خدا می خواهد تا به مظلوم کمک کند تا یاری اش نسبت به ظالم زیبا شود و او را از کارهایی که ظالم مرتکب می شود، دور نگه دارد.

در روایات آمده است که اگر کسی به شما ظلمی روا داشت، شما هیچ حقی ندارید که به او ظلم کنید همان طور که در آیه هشت سوره مائده خداوند می فرمایند: وَلا یَجرِمَنَّکُم شَنَآنُ قَومٍ عَلیٰ أَلّا تَعدِلُوا ۚ اعدِلوا هُوَ أَقرَبُ لِلتَّقویٰ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ خَبیرٌ بِما تَعمَلونَ" (دشمنی با جمعیّتی، شما را به گناه و ترک عدالت نکشاند! عدالت کنید، که به پرهیزگاری نزدیکتر است! و از (معصیت) خدا بپرهیزید، که از آنچه انجام می‌دهید، با خبر است!) براساس این آیه، بدی یک قوم نباید به شما مجوز بدهد که به او ظلم کنید. اگر کسی به شما تهمت زد یا پشت سر شما غیبت کرد، مجوز ندارید که در مقام تلافی، شما هم چنین رفتاری انجام دهید. طبق روایات ظالم ناتوان است که اگر نبود ظلم نمی کرد.

در فراز ۸ دعای ۱۴ صحیفه سجادیه آمده است؛ "اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَعْدِنِی عَلَیْهِ عَدْوَی حَاضِرَةً ، تَکُونُ مِنْ غَیْظِی بِهِ شِفَاءً ، وَ مِنْ حَنَقِی عَلَیْهِ وَفَاءً." ( خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و مرا بر دشمنم یاری ده؛ یاری دادن بی‌درنگی که خشمم نسبت به او شفا و کینه‌ام در برابر او وفا باشد.)

در این فراز به تلافی پروردگار از ظالم اشاره شده است، اینکه پروردگارا اگر می خواهی انتقام بگیری و تلافی کنی، زود تلافی کن زیرا من از خشم خود نسبت به ظالم می ترسم که مبادا ظلمی به او روا دارم، زود انتقام من را از او بگیر تا خشمم فرو بنشیند و آن حناقی که در گلویم است باعث نشود به او ظلم کرده و حقی از او تضییع کنم.

هسته دعای ۱۴ صحیفه سجادیه

حضرت سجاد(ع) در فراز ۹ این دعا می فرمایند؛ "اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ عَوِّضْنِی مِنْ ظُلْمِهِ لِی عَفْوَکَ ، وَ أَبْدِلْنِی بِسُوءِ صَنِیعِهِ بِی رَحْمَتَکَ ، فَکُلُّ مَکْرُوهٍ جَلَلٌ دُونَ سَخَطِکَ ، وَ کُلُّ مَرْزِئَةٍ سَوَاءٌ مَعَ مَوْجِدَتِکَ." ( خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و عفو و بخششت را در برابر ستمی که دشمن به من روا می‌دارد، عوض ده؛ و به جای رفتار بدش نسبت به من، رحمتت را قرار ده؛ پس هر گرفتاری و سختی ورای خشم تو ناچیز و هر بلایی با وجود خشم تو معتدل است.)

در فراز ۱۰ نیز آمده است؛ "اللَّهُمَّ فَکَمَا کَرَّهْتَ إِلَیَّ أَنْ أُظْلَمَ فَقِنِی مِنْ أَنْ أَظْلِمَ".(خدایا! همان طور که ستم کردن دیگران را بر من در نظرم ناخوشایند جلوه دادی، مرا از این‌که بر دیگران ستم ورزم حفظ فرما.)

هسته این دعا همین فراز ۱۰ است؛  اینکه پروردگارا همان طور که دوست نداری ظالم به من ظلم کند؛ دوست نداشته باش من هم به او ظلمی روا دارم.

دعایی برای آگاه کردن ظالم و مظلوم

در فراز ۱۱ حضرت سجاد (ع) از خدا می خواهد تا دعایش اثر داشته باشد؛  اللَّهُمَّ لَا أَشْکُو إِلَی أَحَدٍ سِوَاکَ ، وَ لَا أَسْتَعِینُ بِحَاکِمٍ غَیْرِکَ ، حَاشَاکَ ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ صِلْ دُعَائِی بِالْإِجَابَةِ ، وَ اقْرِنْ شِکَایَتِی بِالتَّغْیِیرِ." ( خدایا! به کسی غیر تو شکایت نمی‌کنم و از هیچ حاکمی غیر تو یاری نمی‌خواهم، حاشا که چنین کنم؛ پس بر محمّد و آلش درود فرست و دعایم را به اجابت برسان و شکایتم را به تغییر وضع فعلی‌ام مقرون ساز.)

در این فراز گفته می شود که مظلوم کسی جز خدا ندارد تا شکایتش را پیش او ببرد و در عین حال به هیچ حاکمی غیر از خداوند طلب یاری نمی کند و در نهایت از خدا می خواهد تا دعایش را بی اثر نکند.

در فراز ۱۲ نیز آمده است؛ "اللَّهُمَّ لَا تَفْتِنِّی بِالْقُنُوطِ مِنْ إِنْصَافِکَ ، وَ لَا تَفْتِنْهُ بِالْأَمْنِ مِنْ إِنْکَارِکَ ، فَیُصِرَّ عَلَی ظُلْمِی ، وَ یُحَاضِرَنِی بِحَقِّی ، وَ عَرِّفْهُ عَمَّا قَلِیلٍ مَا أَوْعَدْتَ الظَّالِمِینَ ، وَ عَرِّفْنِی مَا وَعَدْتَ مِنْ إِجَابَةِ الْمُضْطَرِّینَ." ( خدایا! مرا به ناامیدی از عدل و انصاف در عرصۀ امتحان قرار نده و دشمن را به ایمنی از کیفرت امتحان مفرما تا این که بر ستمش نسبت به من پافشاری کند و بر حقّم چیره شود؛ و به‌زودی او را به عذابی که ستمکاران را به آن تهدید کردی آشنا کن؛ و مرا با اجابتی که نسبت به دعای بیچارگان وعده دادی آگاه ساز.)

در این فراز اشاره شده که خدایا ذره ای از آنچه که به ظالمان وعده داده ای تا انتقام مظلوم را بگیری، به آن ها نشان بده، آگاهشان کن که چگونه ظلم می‌کنند و چه عاقبتی در انتظارشان است؟ و در مقابل من را نیز متوجه کن که دعای مضطر را برآورده می کنی.

در فراز ۱۳ دعای ۱۴ نیز آمده است؛ "اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ وَفِّقْنِی لِقَبُولِ مَا قَضَیْتَ لِی وَ عَلَیَّ وَ رَضِّنِی بِمَا أَخَذْتَ لِی وَ مِنِّی ، وَ اهْدِنِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ ، وَ اسْتَعْمِلْنِی بِمَا هُوَ أَسْلَمُ." (خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و مرا به پذیرفتن هر سود و زیانی که برایم مقرر کرده‌ای موفّق دار و مرا به آنچه از دیگری برای من و از من برای دیگری می‌ستانی، خشنود ساز؛ و به راست‌ترین راه هدایتم کن و به سالم‌ترین برنامه به کارم گمار.)

تسلیم در برابر مشیت الهی با صبر دائم

در فراز ۱۴ حضرت سجاد(ع) تسلیم مشیت الهی می شود و می فرمایند؛" اللَّهُمَّ وَ إِنْ کَانَتِ الْخِیَرَةُ لِی عِنْدَکَ فِی تَأْخِیرِ الْأَخْذِ لِی وَ تَرْکِ الِانْتِقَامِ مِمَّنْ ظَلَمَنِی إِلَی یَوْمِ الْفَصْلِ وَ مَجْمَعِ الْخَصْمِ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ أَیِّدْنِی مِنْکَ بِنِیَّةٍ صَادِقَةٍ وَ صَبْرٍ دَائِمٍ" ( خدایا! اگر خیر من نزد تو در این است که در گرفتن حقّم تأخیر افتد و انتقام از کسی که به من ستم روا داشته تا روز جدا شدن حق از باطل و جایگاه گردآمدن مدعیان فرو گذاشته شود، همان را در حقّ من اجرا کن؛ پس بر محمّد و آلش درود فرست و مرا از سوی خود، به نیّت راستین و پایداری همیشگی یاری ده)

هر چند دعای ۱۴ به گرفتن حق مظلوم از ظالم اشاره دارد اما در این فراز به این نکته اشاره می شود که اگر پروردگار مشیت من را در این قرار داده تا انتقام از ظالم را تا روز قیامت به تاخیر بیندازد به من صبر دائم عنایت کن. امام صادق (ع) می فرمایند؛ صبر جمیل صبری است که به هیچکس جز خدا شکایتی نداری و این صبر با دعا حاصل می‌شود.

عینی شدن صحنه انتقام

در فراز ۱۵ این دعا آمده است؛ "وَ أَعِذْنِی مِنْ سُوءِ الرَّغْبَةِ وَ هَلَعِ أَهْلِ الْحِرْصِ ، وَ صَوِّرْ فِی قَلْبِی مِثَالَ مَا ادَّخَرْتَ لِی مِنْ ثَوَابِکَ ، وَ أَعْدَدْتَ لِخَصْمِی مِنْ جَزَائِکَ وَ عِقَابِکَ ، وَ اجْعَلْ ذَلِکَ سَبَباً لِقَنَاعَتِی بِمَا قَضَیْتَ ، وَ ثِقَتِی بِمَا تَخَیَّرْتَ" ( و از میل و رغبت بد و بی‌قراری اهل حرص پناه ده و نقشی از ثوابی که برای من ذخیره کرده‌ای و کیفر و عقابی که برای دشمنم مهیا ساخته‌ای، در دلم به تصویر آر؛ و آن را وسیله‌ای برای خرسندی و رضایت من نسبت به آنچه که برایم مقرر کرده‌ای و اطمینان به آنچه که برایم انتخاب فرموده‌ای، قرار ده.)

در این فراز حضرت سجاد(ع) از خدا می خواهد تا تصویر آن انتقامی که می خواهد از ظالم بگیرد را برایش متصور کند تا صحنه انتقام را ببیند و به تقدیر خداوند راضی شود و اطمینان یابد نسبت به آن چیزی که برایش برگزیده است.

و در نهایت در فراز ۱۶ حضرت سجاد(ع) از خداوند می خواهد دعایش را استجابت کند؛ "آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ ، إِنَّکَ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ ، وَ أَنْتَ عَلَی کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ."( ای پروردگار جهانیان! دعایم را مستجاب کن؛ همانا تو داری احسان بزرگی و بر هر کاری توانایی.)